http://https://youtu.be/0ajBEUsmoRw
Wat is hoogsensitiviteit?
Simpel gezegd mist iemand die hoogsensitief is een filter in het informatieverwerkingssysteem in de hersenen. Zonder deze filter komt alles wat je ziet, hoort, ruikt en ervaart even hard binnen en wordt het op hetzelfde niveau door de hersenen verwerkt. De hersenen maken dus geen onderscheid tussen belangrijke en minder belangrijke prikkels, terwijl bij iemand die niet hoogsensitief is de informatie wel gefilterd wordt voordat het door de hersenen verwerkt wordt. Iemand met hoogsensitiviteit onderscheidt zich door het vermogen om veel informatie uit de omgeving te halen én deze diepgaand te verwerken.”
hoogsensitiviteit is geen aandoening, handicap of stoornis. HSP heb je niet, je bént het. Het is een aangeboren persoonlijkheidskenmerk, een stukje temperament dat je maakt tot wie je bent.
1 op de vijf personen is hoogsensitief en evenveel mannen als vrouwen. De meeste hoogsensitieve personen zijn zorgzaam van aard en kiezen voor een “zorg”beroep.
Dit maakt dat het percentage hoogsensitieve personen wellicht nog hoger ligt.
Hoe is dit te zien op een hersenscan?
Als je mensen met hoogsensitiviteit een bepaalde opdracht laat doen terwijl zij in een MRI-scan liggen, zie je dat er meer hersengebieden actief zijn dan bij mensen zonder hoogsensitiviteit. Dit noemen we diepgaande verwerking. Mensen die hoogsensitief zijn, denken dus daadwerkelijk anders dan mensen die dat niet zijn.
Wat voor problemen geeft deze diepere vorm van informatieverwerking?
“Je kunt je voorstellen dat het heel vermoeiend kan zijn als elke prikkel, belangrijk of niet, op dezelfde manier in de hersenen binnenkomt en verwerkt wordt. Overprikkeling kan dan het gevolg zijn. Daarnaast kan hoogsensitiviteit een aantal eigenschappen met zich meebrengen die voor problemen zorgen. Zo hebben mensen die hoogsensitief zijn meestal veel oog voor detail en zijn ze gevoelig voor de emoties van anderen. Hierdoor staan ze snel klaar voor anderen, maar gaan daarbij gemakkelijk over hun eigen grenzen heen. ‘Nee’ zeggen is extra moeilijk als je elke negatieve emotie van de ander betrekt op jezelf. Mensen met hoogsensitiviteit laten zich daardoor sneller voor het karretje spannen. Vooral op de werkvloer leidt dit dikwijls tot meer werkstress en negatieve gevoelens, waardoor een burn-out op de loer ligt. Daar komt bij dat de gedachten van mensen met hoogsensitiviteit zich vaak toespitsen op problemen die zich mógelijk voor kunnen doen. Ze kunnen niet stoppen met doordenken over wat er zou kunnen gebeuren. Dit leidt tot piekeren.”
Zitten er ook voordelen aan hoogsensitief zijn?
Jazeker, Het hoeft geen problemen te geven, mits je deze eigenschap goed kunt inzetten. Dan is het zelfs een talent dat je in je voordeel kunt gebruiken. Zo kunnen mensen die hoogsensitief zijn met dezelfde hoeveelheid informatie veel meer doen. Hun hersenen beginnen bij de eerste prikkel meteen te associëren, waardoor ze verder denken dan mensen zonder deze eigenschap. Ze zien ook eerder patronen en zijn creatief. Dit kan tot vernieuwende ideeën en verrassende oplossingen voor problemen leiden.”
Hoogsensitiviteit wordt gekenmerkt door volgende “DOES”-eigenschappen
D= diepgaande verwerking van prikkels en informatie
Het zijn die mensen die willen weten waarom dingen gebeuren, wat het doel is van bepaalde acties die ze moeten ondernemen of wat de zin van het leven is. Ze gaan altijd op zoek naar het grotere plaatje, de bredere context en hebben dus meestal behoefte aan veel omkaderende informatie. Het zijn van nature types die filosoferend in het leven staan en dieper over de dingen des dinges nadenken.
Hoogsensitieve mensen kunnen ook niet stoppen met ‘ingewikkeld doen’. Ze zoeken overal diepgaande verbanden achter, ze kunnen niet ‘gewoon’ naar de dingen kijken. Dat is vermoeiend, want niet achter alles in onze wereld zit een diepere betekenis. Sommige dingen zijn nu eenmaal triviaal of nietszeggend, maar voor HSP’ers is het moeilijk om dat zoeken naar een betekenis los te laten. Van hun omgeving krijgen HSP’ers dan ook vaak te horen dat ze dingen te moeilijk maken, dat ze te ver doordenken.”
O= overstimulatie of prikkeling
Alle prikkels komen op hetzelfde niveau binnen, waardoor ze meer moeilijkheden vinden om prioriteiten te stellen en al snel het gevoel kruiden overbevraagd te zijn. Bovendien worden al die prikkels via de zintuigen intenser verwerkt in de hersenen dan bij de gemiddelde persoon.
Bij niet HSP wordt de informatie automatisch ingedeeld in belangrijk en minderbelangrijk. Bij HSP’s komen die prikkels op een gelijk niveau binnen en al die elementen vragen evenveel aandacht. Deze overprikkeling kan teveel worden waardoor je overstuur geraakt of het noorden kwijt. Op dat ogenblik kun je geen beroep meer doen op je rationele brein; de verbinding is verbroken en pas wanneer de prikkels weer weg zijn en je rust en ontspanning opzoekt, ga je weer rationeel kunnen denken.
70% is introvert waardoor ze niet altijd durven aangeven wanneer ze het niet eens zijn met iets, waardoor problemen niet uitgepraat worden en maar blijven voortduren.
In combinatie met een laag zelfvertrouwen zorgt dit ervoor dat HSP’s zich vaak onbegrepen voelen.
Omdat personen met HSP meer prikkels binnenlaten, duurt het bij hen ook langer om deze prikkels te verwerken. Ze hebben daar meer tijd voor nodig. Hun ‘herstelbehoefte’ is langer. Ze hebben tijd nodig om zich af te zonderen en even op zichzelf te zijn.
E= emotionele intensiteit
HSP’s vertonen een intensere reactie op zowel positieve als negatieve prikkels. Door de empathische instelling zijn ze sterk naar de ander gericht en kunnen ze moeilijk grenzen aan zichzelf stellen. Een assertievere vorm van communicatie is vaak wenselijk waarbij ze meer opkomen voor zichzelf. Hun sterke verantwoordelijkheids– en rechtvaardigheidsgevoel maken dat zij vaak het gewicht van de wereld op hun schouders dragen en zich verantwoordelijk voelen voor terreinen die niet tot hun bevoegdheid behoren.
S= Sensorische sensitiviteit, gekenmerkt door een hoge opmerkzaamheid en een oog voor detail.
Hoogsensitieve personen nemen externe prikkels heel sterk waar. Ze ervaren de wereld om zich heen op een andere, intensere manier. Geluiden, geuren, fel licht en gesprekken komen veel feller binnen. Ook kleinere ambetantigheden zoals een schurend kleding etiketje worden door hun opgemerkt.
HOE WEET JE OF JE HOOGSENSITIEF BENT?
Via de website van HSPvlaanderen.be kan je een zelftest doen (Onderzoek en samenstelling door Elaine N. Aron). Let wel, dit is een indicatie. Men werkt aan een uitgebreidere test.
Heb je een score van meer dan 14, dan ben je wellicht hoogsensitief.
- Ik ben me bewust van subtiele signalen in mijn omgeving.
- Ik word beïnvloed door de stemmingen van anderen.
- Ik ben nogal gevoelig voor pijn.
- Tijdens drukke dagen merk ik dat ik behoefte heb om me terug te trekken in mijn bed of in een donkere kamer of een andere plek waar ik ongestoord alleen kan zijn.
- Ik ben bijzonder gevoelig voor de effecten van cafeïne.
- Ik raak gemakkelijk overvoerd door dingen als fel licht, sterke geuren, grove weefsels of harde sirenes.
- Ik heb een rijke en complexe innerlijke belevingswereld.
- Ik voel me niet op mijn gemak bij harde geluiden.
- Ik kan diep geroerd raken door kunst of muziek.
- Ik ben consciëntieus.
- Ik schrik gemakkelijk.
- Ik voel me opgejaagd als ik veel moet doen in korte tijd.
- Als mensen zich in een fysieke omgeving niet prettig voelen weet ik meestal wat er moet gebeuren om dat te veranderen (door bijvoorbeeld het licht te dimmen of het meubilair te verplaatsen).
- Ik raak geïrriteerd als mensen proberen me te veel dingen tegelijk te laten doen.
- Ik doe erg mijn best te voorkomen dat ik fouten maak of dingen vergeet.
- Ik kijk uit principe niet naar gewelddadige films of TV-shows.
- Ik voel me ongemakkelijk als er veel om me heen gebeurt.
- Als ik erge honger heb heeft dat een sterke invloed op mijn concentratievermogen of mijn humeur.
- Veranderingen in mijn leven brengen me van mijn stuk.
- Ik heb een neus voor delicate geuren, smaken, geluiden en kunstwerken en geniet daarvan.
- Het vermijden van situaties die mij van streek maken of overbelasten heeft bij mij een hoge prioriteit.
- Als ik met iemand moet wedijveren of op mijn vingers word gekeken, word ik zo nerveus of gespannen dat mijn prestaties veel minder zijn dan gewoonlijk.
- Als kind werd ik door mijn ouders of leraren gevoelig of verlegen gevonden.
De hoogsensitieve HSS / high sensation seeker
Ben je hoogsensitief en snel verveeld? Zo’n 30% van de hoogsensitieve mensen is namelijk extravert (HSS). Herken jij dat je je juist wél graag tussen mensen begeeft (zij het voor een bepaalde tijd)? En zoek je soms juist prikkels op in je leven? Grote kans dat je een extraverte HSP bent.
HSP/HSS wordt ook wel beschreven als tegelijkertijd met je voet op het gaspedaal en de rem leven. Komt jou dat bekend voor? Lees dan vooral even verder voor meer informatie over de hoogsensitieve high sensation seeker, ook wel de extraverte HSP of strong-willed HSP genaamd.
Aan de ene kant leef je op bij prikkels en het contact met andere mensen, maar aan de andere kant heb je ook behoefte aan stilte en rust. De balans tussen die twee kan een hele uitdaging zijn. Waarschijnlijk denk je bij het woord balans meteen al…oh nee, als dat maar niet saai wordt! Verveling ligt voor extraverte (HSS) sensitieve mensen namelijk op de loer.
Kenmerken van de high sensation seeker (HSS)
- Je bent eigenwijs
- Je hebt een grote wilskracht
- Je weet heel goed wat je wel en niet wilt en hebt een duidelijke behoefte aan autonomie
- Je bent nieuwsgierig
- Je hebt (meestal) veel energie, van te weinig doen word je futloos
- Je zit altijd vol nieuwe ideeën
- Je kunt behoorlijk ongeduldig zijn
- Je houdt van nieuwe dingen
- Je onderneemt ook graag van alles
- Je gaat liever iets actiefs doen dan rustig op de zetel tv kijken
- Je verveelt je snel
- Je bent geneigd je zin door te zetten
- Je bent slim en gewiekst in het beargumenteren en zo je zin (toch) te krijgen
- Je kunt opstandig worden als iets oneerlijk is of niet op jouw manier gaat
- Je emoties kunnen binnen no time hoog op lopen. Als kind uitte zich dit in driftbuien.
- Je bent snel enthousiast
- Je bent ook snel verveeld
- Je hebt een sterke behoefte aan vrijheid
- Je kunt snel wisselen in je emoties
- Je bent graag onder de mensen (als je je goed voelt)
Als je dit lijstje zo bekijkt zie je dat er best wel wat tegenstrijdigheden in zitten ten aanzien van hoogsensitiviteit. Dit is wat je als sensitieve high sensation seeker ongetwijfeld van binnen zult ervaren. Dat maakt dat je soms ook nog wat langer doorgaat terwijl dat eigenlijk niet verstandig is. De kans op overspannenheid of een burn-out is dan ook groot wanneer je niet op tijd op de rem trapt. Tegelijkertijd dien je ook genoeg prikkels te ervaren om niet in de tegenovergestelde onderprikkeling terecht te komen.
8 tips bij hoogsensitiviteit:
Tip 1: Accepteer dat er niets mis is met je
Veel HSP’ers blijven heel lang hangen in het vechten tegen hun hoogsensitiviteit. Ze hebben het gevoel dat ze “overdreven” gevoelig zijn. Misschien ook omdat ze dat te horen hebben gekregen van hun omgeving. Ze voelen dat ze anders zijn dan de mensen in hun omgeving.
Uit onderzoek blijkt duidelijk dat HSP een aangeboren eigenschap is. Je kunt er dus weinig aan veranderen. Stop dus met proberen!
Anderzijds blijkt dat hoogsensitiviteit een enorme handige eigenschap kan zijn als je hem goed toepast. Medeleven met anderen is bijvoorbeeld enorm handig wanneer je in de zorg werkt.
Accepteer dus dat je met hoogsensitiviteit moet leren te leven. Als je dat doet, opent het meteen de deur om de positieve punten van deze eigenschap optimaal in te zetten.
Tip 2: leer je triggers kennen
Externe triggers:
Sommige mensen met HSP worden heel erg gestresseerd van harde geluiden. Andere kunnen weer niet tegen fel licht of heftige gevoelens. Weer anderen worden vooral getriggerd door de gevoelens van anderen.
Haal de prikkel dan weg of ga zelf bij deze prikkel weg. Ben je op een feestje en voelt het beladen, ga even naar het toilet of naar buiten.
Focus op je ademhaling. Haal rustig en diep adem, houd je adem in, tel tot vier en adem vervolgens langzaam uit. Doe dit een paar minuten.
Trek je tijdig terug. Is het even te veel? Ga dan rustig liggen of zelfs even slapen. Ben je op je werk, trek je terug in een stilteruimte, maak een korte wandeling of sluit een paar minuten je ogen op het toilet.
Zijn er lastigheden waar je echt niet van weg kan? BV iemand die aan het roepen is tegen jou. Denk dan een luchtbel rondom jou waar de prikkels op afkaatsen en niet tot jou kunnen doordringen.
Interne triggers:
Wanneer je alles blijft overdenken en naar het piekeren overslaat doe je best ontspanningstechnieken om je interne overprikkeling de baas te kunnen: yoga, mindfullness, meditatie, massage, ademhalingsrelaxatie, flowschrijven, wandelen, .. deze technieken zorgen ervoor dat je lichaam en geest zich ontspannen.
Tip 3: Stel grenzen
Het is niet altijd noodzakelijk om je hoogsensitiviteit aan de grote klok te hangen (al is het wel handig als de mensen die dicht bij je staan er van weten). Wat wel noodzakelijk is, is dat je je grenzen leert aangeven.
Het is nu eenmaal een feit dat je als HSP’er leeft in een wereld van mensen die niet hooggevoelig zijn. Zij hebben dus een ander tempo, vinden andere dingen leuk en kunnen meer aan dan jij. Als je je steeds aan hun aanpast, zal het erg lastig zijn om je rust te vinden.
Hoewel hoogsensitiviteit niet altijd betekent dat je introvert bent, zien we wel vaak dat hooggevoelige mensen het lastig vinden om de confrontatie met anderen aan te gaan. Bovendien pikken ze de behoeften van anderen ook gemakkelijk op. Het ligt dan voor de hand om daar ook rekening mee te houden.
Je zult er echter snel achter komen dat het voor jou op lange termijn niet zo werkt. Mensen moeten zich ook aan jou behoeften aanpassen, anders krijg je snel last van stress en overspannenheid.
Bewaak je energieniveau:
Een hoogsensitief persoon is meer dan gemiddeld gevoelig voor prikkels en indrukken van de buitenwereld. Het begint veelal met een verlaagd energieniveau, vermoeidheid maar zij gaan vaak zo sterk over hun grenzen dat zij op termijn stressgerelateerde aandoeningen zoals CVS, burn-out, depressie, fibromyalgie,… ontwikkelen.
Tip 4: Leer goed te luisteren naar wat je gesprekspartners je willen vertellen.
Hoogsensitieven kunnen zich zo sterk inleven dat ze bijna gaan denken in andermans plaats. Hou je aan de feiten, vraag desnoods extra feedback, maar ga niet zelf interpreteren.”
Vraag aan je collega wat die precies bedoelde bij een bepaalde opmerking.
Tip 5: zorg goed voor je lichaam
Het is voor iedereen aangeraden om goed voor zijn lichaam te zorgen. In de behandeling van stress, angst en depressie besteden we altijd aandacht aan je lichamelijke toestand. Een ongezond lichaam blijkt namelijk sneller last te hebben van dit soort klachten.
Voor mensen die hoogsensitief zijn, geldt dit ook. Vaak ben je dan namelijk al gemakkelijk prikkelbaar. Als je dan ook nog eens slecht eet, niet sport en teveel koffie drinkt, wordt dat allemaal nog veel erger. Leef dus een gezond leven en hou echt rekening met jezelf.
Voldoende slapen hoort hier ook zeker bij. Slaap is voor hooggevoelige mensen echt een herstelmoment en hoort prioriteit te krijgen in je dag. Als je niet voldoende slaapt, zul je bijna meteen merken dat je nog sneller overprikkeld raakt.
Tip 6: plan ontspanning in
Het is voor iedereen aan te raden om tijd voor zichzelf vrij te maken, maar als je hoogsensitief bent, telt dit advies dubbel zo zwaar. Ondanks alle voorgaande tips zul je er moeilijk aan kunnen ontkomen dat je zo nu en dan overprikkeld raakt. In dat geval is het belangrijk dat je voldoende tijd hebt om bij te komen.
Veel mensen vinden het tegenwoordig moeilijk om te ontspannen. Ze gaan dan TV kijken of met hun mobiel spelen. In veel gevallen zorgt dat echter juist voor meer prikkels. Het is dan ook beter om bijvoorbeeld een bad te nemen, te mediteren of aan yoga te doen. Op die momenten ben je echt even weg van alle prikkels en tank je even helemaal bij. Je leert je hoofd vol gedachten leeg te maken.
Meditatie en yoga zijn sowieso goed voor HSP’ers. Je leert daar namelijk om ondanks alle prikkels geconcentreerd te blijven op het hier en nu. Het is met andere woorden alsof je in het oog van de orkaan leert ontspannen. Dat is een zeer handige eigenschap als je de wereld regelmatig als een orkaan ervaart.
Pak je rust. En doe dat vooral op jouw manier. Sommige mensen die hoogsensitief zijn laden het beste op door tijd alleen door te brengen, zonder mensen, geluid of beweging. Sluit je jezelf liever niet op in je kamer, dan heb je vast een rustgevende hobby. Denk aan het maken van een puzzel of het wandelen in de natuur. Of spreek af met iemand bij wie je je ontspannen voelt en je juist energie geeft.
Tip 7: ruim je rommel op en zorg voor ritme in je leven
Rondslingerende spullen in huis, onafgewerkte klusjes, achter de feiten van je huishouden aanlopen zorgen zijn extra prikkels die je makkelijk kan verhelpen en voor veel verlichting kunnen zorgen.
Dus start met ontspullen en creëer ritme in je huishoudelijke taken zoals poetsen, wassen en koken.
Tip 8: Ga niet alles uit de weg
De laatste tip is meer een waarschuwing: ga het leven niet uit de weg.
Als je de wereld soms in al zijn heftigheid op je af komt, kun je de behoefte voelen om je helemaal terug te trekken en de rust van je huis op te zoeken. Dat voelt inderdaad heel comfortabel, maar het is wel een saai leven en het maakt dat je niet achter je dromen gaat.
Mensen die net ontdekken dat ze hoogsensitief zijn, kunnen nog wel eens vervallen in het idee dat ze een teer bloemetje zijn dat beschermd moet worden tegen de boze buitenwereld. Dat idee is echt overdreven.
Hoewel je het waarschijnlijk nodig zult hebben (waarschijnlijk zelfs op dagelijkse basis) om je terug te trekken uit de wereld, betekent dit niet dat je nooit meer iets kunt doen. Combineer ontspanning dus met inspanning.
Je kunt bovendien ook leren om beter met het hebben van veel indrukken om te gaan. Dit doe je door jezelf er juist in te begeven. Zelfs de drukste situaties wennen tot op zekere hoogte als je er vaak mee te maken krijgt.
Omgaan met hoogsensitiviteit is dus een balanceeract van enerzijds goed voor jezelf zorgen en anderzijds jezelf uitdagen om beter bestand te zijn tegen het leven van alledag.
Dat HSP vandaag meer in de aandacht komt, heeft vooral te maken met de samenleving die zo sterk veranderd is. We leven in een wereld met veel meer prikkels. Van winkels tot scholen en kantoren, overal is er drukte en lawaai. Via internet en onze smartphone worden we voortdurend overstelpt met nieuwe informatie. Voor hoogsensitieven is onze samenleving veel vermoeiender dan vroeger, waardoor de negatieve kanten van hoogsensitiviteit sneller boven water komen. We zien ook steeds meer kinderen die last hebben van overprikkeling – al wil dat niet zeggen dat ze daarom allemaal hoogsensitief zijn.
Tot Slot:
Wanneer je inzicht hebt in je hoogsensitiviteit, gaat er een nieuwe wereld voor je open:
Je voelt je begrepen, ontdekt dat je “anders” zijn wilt zeggen dat er niets mis is met jou maar dat het een persoonlijkheidskenmerk is.
Je gaat je leven kunnen inrichten zodat je minder nadelen ondervindt zoals overprikkeling. Je ziet en waardeert de voordelen: je creativiteit, je inlevingsvermogen bij anderen, je oog voor detail, het diep verwonderd kunnen zijn van schoonheid (muziek, kunst, de natuur) en je beleeft je leven met meer diepgang